Günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız meteorolojik olaylardan bir tanesi de sistir. Yatay görüş mesafesinin metre bazına kadar düşmesine sebep olur. Genellikle bu görüş mesafesinin 1 kilometre altına düşüren meteorolojik olaylar sis olarak adalandırılır.
Sis Nedir?
Sis: Yerle temas ettiğinde havanın içerisindeki su buharının yoğunlaşması ve kristalleşmesi sonucu meydana gelen küçük su damlacıkları veya buz kristallarine verilen isimdir.
Ara Bilgi: Bulutlar çeşitlerine göre Cirrus, Stratus, Cumulus, Alto ve Nimbus olarak adlandırılır.
Sisin bir diğer tanımı da Stratus bulutlarının yere oldukça yakın mesafede ya da direk olarak yer seviyesinde oluşması olarak verilebilir.
Sabah uyandınız. Sizi bir sis karşıladı. Oluşan bu sisin hangi türde olduğunu bilmek ister miydiniz ? Hemen sisleri de türlerine göre inceleyelim.
Sis Türleri
Sis hava kütlesi sisleri ve cephe sisleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Hava Kütlesi Sisleri
Havanın hareketi ve sıcaklık değişimi sonucu meydana gelen sislerdir. Hava kütlesi sisleri üçe ayrılır. Aşağıdaki maddeleri açıklamaları ve örnekleri ile incelersek daha iyi anlayabiliriz.
Radyasyon Sisi
Günlük hayatımızda sıkça gördüğümüz bir sis çeşitidir. Havanın açık olduğu gecelerde yere yakın olan hava kütlesi ve yer yüzeyi hızlı bir şekilde soğuyabilir. Atmosferik olarak bakıldığında yeren yukarı doğru yükseldikçe hava sıcaklığının her 100 metrede 0.5 ° düşmesi gerekmektedir. Ancak bu günlerde yerden yukarı yükseldikçe atmosferde ters bir scaklık dağılığımı ortaya çıkmaktadır. Yere yakın seviyelerde hava soğuk, yerden yükseldikçe ise hava sıcaklığı artmaktadır.
Soğumanın, havanın çiğ noktasına çiğ noktasına kadar indiği anda sis meydana gelmektedir. Genellikle gece sabaha karşı başlar. Sabah hava aydınlanmaya başladığında maksimum seviyede olur ve öğlene kadar devem edebilir.
Çiğ noktası: Havadaki nemi ifade eder. Hava içinde bulunan serbest haldeki nemin içinde bulunduğu veya çevresinde bulunduğu cisimlerin yüzeyinde yoğunlaşması sonucu su durumuna geçmeye başladığı sıcaklık derecesine verilen isimdir.
Youtube kanalıma eklemiş olduğum videodaki sis çeşidi radyasyon sisi olarak tanımlanabilir.
Adveksiyon Sisi
Adveksiyon, yatay hava hareti olarak tanımlanabilir. Sıcak ve aynı zamanda nemli hava, soğuk bir yüzey üzerine hareket ettiğinde alt katmanları soğumaya başlar. Bunun sonucu ise su buharı yoğunlaşır ve sis oluşur.
Günlük hayatımızdan kaşılaştığımız sislerden örnek verelim. Mesela bir gün 15 Temmuz Şehitler Köprüsü (Boğaziçi Köprüsü) üzerinden geçiyorsunuz. Boğazı tamamen sisle kaplanmış halde görebilirsiniz. İşte o sis adveksiyon sisidir. Bir diğer adı ise “Deniz Sisi” olarak bilinir. Denizin sıcaklığı soğuk iken üzerinden sıcak ve nemli bir hava geçmiş ise bu sis oluşur.
Oroğrafik Sis
Adından da anlaşılabileceği gibi yer şekili sisleridir. Yatay hareket eden hava yer şekilleri sebebi ile yükselebilmektedir. Mesela herhangi bir dağ kütlesi ile karşılaştığını düşünelim. Yükselen hava soğur mantığı ile yatay hareket etmekte olan bu hava herhangi bir yer şekli ile karşılaştığında yükseldikçe soğumaya başlar. Bu olay sonucu oluşan sise oroğrafik sis adı verilir.
Karadeniz küre dağları sis videosu
Karadeniz yaylalarında sıkça görülür. Yazın, denizden gelen sıcak ve nemli hava Karadeniz dağları boyunca, hafif ve dağa yakın bir şekilde yükselerek soğur ve sis oluşur.
Cephe Sisleri
Bu sis türünü tanımlayabilmek için hava kütleleri hakkında kısa bir bilgi vermemiz doğru olacaktır. Sıcaklık ve nem bakımından ayırt edici özellilere sahip olan, bu özellikleri yatay, düşey ve geniş alanlarda homojen bir şekilde koruyan atmosfer parçacıklarına hava kütlesi denir. Oluşması için birkaç gün hatta birkaç hafta gerekebilir. Örnekle açıklayacak olursak. Yaşadığınız bölgedeki hava için 2 gündür hava çok sıcak ve nemli tabirini ya da 1 haftadır hava çok soğuk tabirini kullanabilirsiniz. Aslında yaşadığınız bölgedeki hava kütlesi hakkında konuşuyorsunuzdur. Burada araya girelim. O hava kütlesi hep aynı bölgede kalmaz. Dünyanın hareketi, basınç ve rüzgar sonucu taşınmaktadır.
İki farklı özelliğe sahip olan hava kütlesinin karşılaşması sonucu sıcak hava kütlesinin soğuk hava kütlesi üzerinde yükselerek soğuması ile oluşan sislere cephe sisleri adı verilir.
Sis nasıl ve neden oluşur sorusuna bilimsel yanıt
Sisin sebeplerş, veden sise neden olan şeyleri araştırıyorsanız sisin oluşma nedenlerine bilimsel yanıtları aşağıdaki videoda bulabilirsiniz. Her bir bilgi derslerde anlatılan konulardan çok daha detaylı ve ödev niteliğindedir.
